Jaka jest rola wydatków deficytu w polityce fiskalnej?

W ramach polityki fiskalnej rząd czasami angażuje się w wydatki deficytowe, aby stymulować zagregowany popyt w gospodarce. Oba są jednak odrębnymi terminami, które niekoniecznie muszą się pokrywać. Nie wszystkie wydatki na deficyt są realizowane w ramach polityki fiskalnej i nie wszystkie propozycje polityki fiskalnej wymagają wydatkowania deficytu.

Polityka fiskalna odnosi się do wykorzystania przez rząd uprawnień podatkowych i wydatków w celu wpłynięcia na wyniki gospodarcze. Prawie wszystkie polityki fiskalne promują lub przynajmniej mają na celu promowanie pełnego zatrudnienia i wyższych poziomów wzrostu gospodarczego w danym regionie. Polityka fiskalna jest prawie zawsze bardziej szczegółowa i ukierunkowana na wdrażanie niż polityka pieniężna. Na przykład podatki są podnoszone lub obniżane od określonych grup, praktyk lub towarów. Wydatki rządowe muszą być przeznaczone na konkretne projekty lub towary, a transfery wymagają odbiorcy.

W modelach makroekonomicznych skumulowana krzywa popytu dla gospodarki przesuwa się w prawo, ilekroć rządy zwiększają wydatki lub obniżają podatki. Wzrost zagregowanego popytu powinien skłonić firmy do rozwoju i zatrudnienia większej liczby pracowników. W keynesowskich modelach ekonomicznych zagregowany popyt jest motorem wzrostu gospodarczego.

Kiedy rząd chce stymulować gospodarkę poza granicami swojego budżetu, może zdecydować się na zadłużenie, aby nadrobić różnicę. Kwota rocznych wydatków publicznych przekraczająca roczne dochody publiczne stanowi deficyt fiskalny.

Wydatki deficytowe można odróżnić tylko od innych wydatków rządowych, ponieważ rząd musi pożyczyć pieniądze, aby je wykonać; odbiorcy funduszy rządowych nie dbają o to, czy pieniądze zostaną zebrane z wpływów podatkowych lub obligacji, czy też zostaną wydrukowane. Jednak w skali makroekonomicznej wydatki na deficyt stwarzają pewne problemy, których nie mają inne narzędzia polityki fiskalnej; kiedy rząd finansuje deficyt poprzez tworzenie obligacji skarbowych, inwestycje prywatne i pożyczki netto zmniejszają się z powodu wyparcia, co może skutkować obniżeniem zagregowanego popytu.

Keynesowscy ekonomiści twierdzą, że wydatki deficytu nie muszą powodować wypierania, szczególnie w pułapce płynności, gdy stopy procentowe są bliskie zeru. Neoklasyczni i austriaccy ekonomiści twierdzą, że nawet jeśli nominalne stopy procentowe nie wzrosną, gdy rządy zalewają rynki kredytowe zadłużeniem, przedsiębiorstwa i instytucje, które kupują obligacje rządowe, nadal pobierają pieniądze z sektora prywatnego. Twierdzą również, że prywatne wykorzystanie pieniądza jest bardziej produktywne niż publiczne, więc gospodarka traci, nawet jeśli całkowity poziom zagregowanego popytu pozostaje stały.

Keynesowscy ekonomiści twierdzą, że dodatkowy dochód powstaje z każdego dodatkowego dolara wydatków rządowych lub każdego dolara podatków. Jest to znane jako efekt mnożnikowy. W związku z tym wydatki na deficyt mogłyby teoretycznie być nawet bardziej produktywne niż inwestycje prywatne pod względem wzrostu zagregowanego popytu. Nadal jednak toczy się wiele dyskusji na temat skuteczności efektu mnożnika i jego wielkości.

Inni ekonomiści twierdzą, że polityka fiskalna traci skuteczność i może nawet przynosić efekty przeciwne do zamierzonych w krajach o wysokim poziomie zadłużenia, potencjalnie prowadząc do ujemnych mnożników. Jeśli tak jest, wydatki na deficyt przyniosłyby malejące zwroty krańcowe, gdyby rząd konsekwentnie wykazywał deficyty budżetowe.